سعید صفاتیان معتقد است نگاهی که در حال حاضر در کشور بر حوزه مواد مخدر حاکم است یک نگاه انتظامی است.
به گزارش خبرنگار نجواخبر، صبح روز جمعه (۱۲ آبان‌ماه) خبر آتش‌سوزی در یک کمپ ترک اعتیاد واقع در شهرستان لنگرود استان گیلان خبرساز شد؛ این آتش‌سوزی تاکنون منجر به مرگ ۳۵ تن و مصدومیت ۱۵ نفر شده است. از آنجایی که سازمان بهزیستی مسئولیت نظارت بر مراکز ترک اعتیاد را برعهده دارد، رئیس سازمان بهزیستی کشور پس از این حادثه خواستار رسیدگی فوری به آسیب‌دیدگان حادثه و دلایل وقوع این اتفاق شد و ضمن ابراز تأسف از بروز آن به مدیرکل بهزیستی استان گیلان دستور داد تا در اسرع وقت نسبت به بررسی ابعاد موضوع و برخورد با متخلفان اقدام شود.
رئیس دادگستری استان گیلان نیز در اطلاعیه‌ای خبر از دستگیری متهم اصلی این آتش سوزی داده و اعلام کردند فردی که موجب آتش‌سوزی عمدی در کمپ ترک اعتیاد در لنگرود شده بود، انگیزه خود را اختلاف با مدیران آن مجموعه اعلام کرده است.
اگرچه این حادثه‌ی تلخ در پی یک خصومت شخصی رخ داده است اما در مرکزی رخ داده که به اذعان مسئولان، جزو مراکز ماده ۱۵ یعنی مراکز خودمعرفی که معتادان به اختیار خود و با پرداخت شهریه وارد آن می‌شوند، بوده است و متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد هستیم که در مراکز ماده ۱۵ اتفاقات ناگواری برای مددجویان رخ می‌دهد و نظارت‌ها آنچنان که باید و شاید از بروز مسائل ناگوار در این مراکز جلوگیری نمی‌کند. همچنین از سوی دیگر طولانی بودن پروسه دریافت مجوز باعث شده تا تعدد مراکز غیرمجاز افزایش یافته و همین امر دربروز تخلفات در این مراکز تأثیرگذار بوده است. در همین رابطه با سعید صفاتیان کارشناس اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر گفت‌وگو کردیم.
سعید صفاتیان معتقد است نگاهی که در حال حاضر در کل کشور بر حوزه مواد مخدر حاکم است یک نگاه انتظامی است؛ وی گفت: بجای اینکه به این موضوع از دید یک آسیب اجتماعی نگاه شود و به دنبال کاهش این آسیب اجتماعی باشیم به آن نگاه انتظامی داریم. وقتی نگاه به سمت انتظامی می‌رود مسلما ما این مشکلات را خواهیم داشت.
وی ادامه داد: پلیس می‌تواند به راحتی مصرف کننده مواد مخدر را در خیابان دستگیر کند اما اینکه بعد از دستگیری این افراد به کجا باید بروند جای سؤال است. در شهرهای بزرگ مراکز اقامتی اجباری داریم اما در شهرهای کوچک این مراکز وجود ندارد و وقتی این مراکز در شهرهای کوچک نباشد پلیس از طریق سیستم قضائی گاها این افراد رابه کمپ‌ها معرفی می‌کند.
این کارشناس اعتیاد خاطرنشان کرد: وقتی شخصی با درمان اجباری وارد کمپ می‌شود عموما شرایطی که ایجاد می‌کند شرایط بحرانی است، یعنی محیط را متشنج می‌کند. گاهی اوقات این فرد که به اجبار به مرکز برده شده، برای کسی که به میل خود برای ترک به این کمپ مراجعه کرده، مشکلاتی ایجاد می‌کند.
صفاتیان همچنین با اشاره به روند نظارت بر این مراکز گفت: همچنین موضوع دیگر بحث نظارت از طریق سازمان‌ها و مشکل بودجه است. بالاخره وقتی در موضوع مواد مخدر فقط به درمان‌های اجباری توجه داشته باشند، بالتبع بودجه‌ها به آن سمت می‌رود و بودجه کمتری برای کمپ‌ها در نظر گرفته می‌شود.
وی ادامه داد: مگر در سال به یک کمپ چقدر بودجه داده می‌شود. صاحب کمپ باید چگونه هزینه‌هایش را تأمین کند. اگر پول کمی از مددجو دریافت کند حتی نمی‌تواند هزینه آب و غذا را برای این افراد تأمین کند. هزینه‌های متعددی برای صاحب کمپ ایجاد می‌شود و دولت هم هیچگونه کمکی نمی‌کند. با اینکه وزارت رفاه موظف است معتادان را تحت پوشش بیمه قرار دهد و همچنین برای معتادان متجاهر بحث بیمه‌های تکمیلی در قانون دیده شده است اما متأسفانه این اتفاقات نمی‌افتد. مجموعه این روندها باعث می‌شود که بالتبع کمپ‌ها نیز شرایط نامساعدی داشته باشند.
این کارشناس اعتیاد با اشاره به اخذ مجوز برای کمپ‌ها از سازمان بهزیستی گفت: برای اخذ مجوز از سازمان بهزیستی باید به طور مثال از ۵۰ تا فیلتر عبور کنند هر چقدر این فیلترها سخت‌تر شود تعداد کمپ‌ها، مراکز اقامتی و تی سی، مراکز جامع کمتر می‌شود و دچار مشکل می‌شوند. دولت باید کمک کند بجای اینکه دولت هزینه‌اش را بر روی درمان‌های اجباری بگذارد و میلیارد میلیارد در این بخش هزینه کند، درواقع در این بخش آنقدر که هزینه می‌شود اثربخش نیست چراکه درمان اجباری است. ما برنامه‌های کاهش آسیب را در کشور ضعیف کرده‌ایم و وقتی برنامه‌های کاهش آسیب را ضعیف کردیم بالتبع تعداد معتادان متجاهر افزایش پیدا می‌کند.
صفاتیان درباره رفتارهای نامناسب در کمپ‌ها با مددجویان گفت: وقتی کمپ‌ها به صورت غیرقانونی فعالیت کنند طبیعی است که این نوع رفتارها در آنجا مشاهده شود. بیشتر مشکلات در این حوزه در کمپ‌هایی است که می‌توان بگوییم که مجوزی ندارند و وقتی مجوز نداشته باشند سازمان بهزیستی هم نمی‌تواند به آن‌ها ورود کند و در نتیجه وقتی رفتارهای نامناسب در آن جا دیده شود کسی نمی‌تواند آنجا را ببندد.
وی با بیان اینکه گاهی اوقات دریافت مجوز یکسال طول می‌کشد، گفت: گاهی اوقات فرد یک مرکز را اجاره می‌کند و تا مجوز دریافت کند حدود یکسال زمان می‌برد این درحالی است که فرد باید اجاره آن مکان را بدهد یک ماه یا دو ماه از جیب بپردازد بعد از آن دیگر نمی‌تواند از پس هزینه اجاره بربیاید. طولانی شدن روند پروسه مجوز از یک سو و فعالیت مراکز متخلف علیرغم اینکه دارای مجوز هم هستند از سوی دیگر، ممکن است باعث شود که افراد قید گرفتن مجوز را بزنند؛ فردی که به صورت غیرمجاز کار می‌کند، درآمدش هم بیشتر است و هیچ کسی هم به او کاری ندارد.
این کارشناس اعتیاد خاطرنشان کرد: در سطح کلان، اگر نگاه اجتماعی به این موضوع باشد برنامه‌ها و ساختارها نیز به این سمت می‌رود بهزیستی هم هر چیزی را که انجام می‌دهد مصوبات کمیته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر است که زیر نظر معاون وزیر بهداشت است.
صفاتیان در پایان گفت: چند سال است که موضوعات کاهش آسیب کمرنگ شده و هر چه هشدار می‌دهیم فایده‌ای ندارد و در نهایت می‌بینیم که تعداد معتادان متجاهر بیشتر می‌شود و انگیزه برای درمان کمتر می‌شود و در عین حال، ماندگاری در درمان نیز کمتر می‌شود.